จากยุพดี ถึง โสเภณีชั้นสูง รวมเรื่องราวตัวละครสตรีในภาพยนตร์ ม.ล.พันธุ์เทวนพ เทวกุล

ม.ล.พันธุ์เทวนพ เทวกุล หรือหม่อมน้อย ผู้กำกับภาพยนตร์ชั้นครู ซึ่งปฏิเสธไม่ได้เลยว่าท่านมีลายเซ็นต์ให้กับภาพยนตร์ที่แสนงดงามและวิจิตร นอกจากนี้ยังสร้างสรรค์ตัวละครจากบทประพันธ์ต่างๆ ให้ดูมีมิติน่าค้นหา แฝงทัศนคติสตรีนิยมไว้อย่างแยบคาย ซึ่งล่าสุด หม่อมน้อย กำลังจะมีผลงานภาพยนตร์เรื่อง มายาพิศวง ซึ่งมีอีกตัวละครที่น่าสนใจคือตัวละครโสเภณี รับบทโดย แพนเค้ก เขมนิจ  แต่ก่อนที่เราจะร่วมค้นลึกถึงในจิตใจตัวละครนี้เรามาย้อนทำความรู้จักกับ สตรีในภาพยนตร์ของ ม.ล.พันธุ์เทวนพ เทวกุล

 ยุพดี หนึ่งในตัวละครเอกในชั่วฟ้าดินสลาย บทประพันธ์ของมาลัย ชูพินิจ (เรียมเอง) หญิงสาวผู้พลิกชะตาชีวิตของตนเองและผู้ชายอีก 2 คนได้รับการถ่ายทอดผ่านงานกำกับภาพยนตร์ของหม่อมน้อย  ยุพดี แปลว่า หญิงรุ่นสาว ตามพจนานุกรมไทยและในบทประพันธ์เธอคือหญิงงามในวัย 20ปีที่ต้องแต่งงานกับพะโป้ชายชราคราวปู่อายุประมาณ 50 ปีตามที่ระบุในหนังสือของเรียมเอง ยุพดีเกิดในครอบครัวที่ไม่สมบูรณ์แบบ เติบโตอย่างโดดเดี่ยวในรั้วโรงเรียนชีสอนศาสนาและประสบกับชีวิตแต่งงานที่ไม่เป็นอย่างที่ใจหวัง สิ่งที่บอกมานี้ไม่ใช่เพียงแค่ระบุตื้นลึกหนาบางของผู้หญิงคนนี้แต่เป็นสิ่งที่สะท้อนถึงพฤติกรรมและลักษณะนิสัยของยุพดีที่ต้องการความรัก ความอบอุ่นจากสิ่งที่เรียกว่าบ้านหรือครอบครัว ความมั่นคงของชีวิต ประกอบกับการต้องการหลีกหนีจากสังคมพระนครที่วุ่นวายสิ่งเดียวที่หลุดจากโลกภายนอกได้คือการอ่านหนังสือและการฟังเพลงซึ่งเป็นสิ่งที่เธอทำเป็นประจำ  ในปี 2476 โลกตะวันตกเข้ามามีบทบาทกับสังคมไทยไม่เว้นแม้แต่กระทั่งหนังสือ A Doll House บทละครเสมือนจริงของ Henrik Johan Ibsen บิดาแห่งบทละครสมัยใหม่ A Doll House กลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตยุพดีเพราะเธอถอดแบบชีวิตของเธอมาจาก นอร่า ดังตอนหนึ่งของบทประพันธ์ที่เธอบอกว่า “ฉันคิดอย่างที่นอร่าคิดและฉันเห็นอย่างที่นอร่าเห็น” ความคิดเรื่องการแต่งงานของเธอกับพะโป้ถือได้ว่า A Doll House เข้ามามีอิทธิพลต่อการตัดสินใจของเธอเป็นอย่างมากเพราะจุดเริ่มต้นของบทละครเรื่องนี้คือการเรื่องราวของชีวิตนอร่าที่เสแสร้งแต่งงานกับคนที่ไม่ได้รักเพียงแต่ต้องการหาความมั่นคงจนสุดท้ายก็ต้องพบกับจุดเปลี่ยนของชีวิต ชีวิตการแต่งงานของนอร่าเปรียบเสมือนโซ่ตรวนที่ล่ามจิตใจไว้ การแต่งงานของพะโป้และยุพดีเช่นเดียวกัน

 

อีเรียม ใน แผลเก่า จากหญิงสาวท้องนา ที่ถูกขายทอดให้เป็นบ่าวของคุณนายในพระนคร จนกลายเป็นลูกคุณหนูผู้ดี สิ่งนี้ถูกฉาบลงไปบนตัวละครของเรียมที่ค่อยๆวิวัฒนาการก้าวจากสาวชาวนา สู่ผู้ดีบางกอก ก่อนที่จะถูกเปลือกของสังคมสมัยใหม่ล้อมตัวไว้ให้เป็นสตรีที่เพียบพร้อม ทันสมัย มีการศึกษาและมีชาติตระกูลที่ดี แต่แก่นแท้ของเรียมก็ยังเต็มไปด้วยความเป็นชาวบ้านธรรมดา เรื่องของเรียมถ้าจะเปรียบจริงๆก็เหมือนกับคนในชาติสมัยนั้นที่ทุกคนทำตัวให้ดูศิวิไลซ์ ชาวบ้านต้องทำตามนโยบายชาตินิยม ที่ต้องทำก็เพราะเป็นนโยบายที่ทำให้โลกที่เจริญแล้วมองไทยว่าเป็นชาติที่มีอารยธรรม ชาตินิยมฉาบชาวบ้านไว้เพียงเปลือกเท่านั้น แต่ภายในก็ยังเหมือนเดิม หม่อมน้อยพยายามสอดแทรกเกร็ดประวัติศาสตร์การเมืองเล็กๆลงบนแผลเก่า 

 

หากย้อนกลับดูผลงานของหม่อมน้อยเป็นที่น่าสังเกตว่าตัวละครหญิงในเรื่องหลายตัวละคร ล้วนถูกสังคมสมัยใหม่ล้อมให้เกิดความเปลี่ยนแปลงและมีฉากหลังเป็นช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง การเปลี่ยนขั้วอำนาจ การก้าวสู่สิ่งใหม่ ลบล้างสิ่งเก่า ทั้งนั้น เรียงไปตั้งแต่ เรื่องจันดารา ฉากหลังอยู่ในปี ๒๔๗๕ ปีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง หญิงสาวที่ได้รับอิทธิพลเรื่องวัฒนธรรมสมัยใหม่ที่เห็นได้ชัดเลยคือ คุณบุญเลื่อง ถูกศิวิไลซ์เซชั่นเล่นจนเปลี่ยนไปจนกลายเป็นหญิงสมัยใหม่ในอุดมคติของชาติใหม่ยุคเปลี่ยนแปลง ไล่ไปจนถึงชั่วฟ้าดินสลาย ฉากหลังในปี ๒๔๗๖ พะโป้พบกับยุพดีที่พระนคร ยุพดีหญิงสาวที่เปิดรับความเจริญก้าวหน้าทางสังคมและทางจิตใจอย่างเต็มที่ พยายามเรียนรู้ พยายามเป็นในสิ่งที่เขาเรียกกันว่าคนที่เจริญแล้วและมีการศึกษา ยึดถือในแนวคิดสมัยใหม่

สำหรับตัวละคร โสเภณี ใน มายาพิศวง จากบทประพันธ์เรื่อง ตัวละครทั้งหกตามหานักประพันธ์ ตัวละครนี้ค่อนข้างมีมิติที่ซับซ้อน ทั้งในแง่ของความเป็นลูกสาว ความคับแค้นใจ ความน้อยเนื้อต่ำใจ และการหลีกหนีตัวตนจากชีวิตที่เจ็บปวด ตัวละครต้องแสดงทุกความรู้สึกที่ดูเหมือนว่าเธอจะเป็นหญิงสาวที่ก้าวร้าว พูดจารุนแรงเหมือนนางร้าย แต่ภายในของตัวละครนี้ต้องขุดลึกลงไปว่า สาเหตุอะไรที่ทำให้นักประพันธ์หล่อหลอมตัวละครนี้ขึ้นมา ซึ่งเราต้องติดตามชมในภาพยนตร์ มายาพิศวง กำหนดฉาย 15 กันยายนนี้